چه درآمدهایی مشمول مالیات هستند؟ (طبق قانون مالیات‌های مستقیم)
تا حالا برات پیش اومده ندونی درآمدت واقعاً مشمول مالیاته یا نه؟آیا مشمول قوانین مالیات بر درآمد هستی یا نه؟!
خیلی از مردم فکر می‌کنن فقط حقوق بگیرها باید مالیات بدن، درحالی‌که قانون می‌گه تقریباً هر کسی که درآمد مستمر یا قابل اندازه گیری داره، مشمول مالیاته — مگر اینکه طبق قانون ازش معاف شده باشه.
در این مقاله به زبان ساده توضیح می‌دیم که قانون دقیقاً چی می‌گه و کدوم درآمدها زیر چتر مالیات قرار می‌گیرن.
درآمد مشمول مالیات یعنی چی؟
بر اساس ماده ۱ قانون مالیات‌های مستقیم، هر شخص حقیقی یا حقوقی نسبت به تمام درآمدهایی که در ایران به‌دست میاره (یا از ایران منشاء می‌گیره) ، مشمول مالیاته.
به زبان ساده یعنی هر نوع پولی که بابت کار، حرفه، اجاره، فروش یا سرمایه‌گذاری به دست میاری، ممکنه شامل مالیات بشه.
انواع درآمدهایی که مشمول مالیات هستند
قانون مالیات‌های مستقیم درآمدها رو به چند دسته تقسیم کرده تا برای هرکدوم روش محاسبه جداگانه‌ای داشته باشه.
1. مالیات بر درآمد حقوق (مواد ۸۲ تا ۹۲ ق.م.م)
هر نوع درآمدی که شخص در قبال کار برای دیگری دریافت می‌کنه، مثل حقوق، مزایا، اضافه‌کاری و پاداش، مشمول مالیاته.
بر اساس ماده ۸۴ ق.م.م، بخشی از درآمد حقوق تا سقف معافیت سالانه از مالیات معافه و مازاد بر اون طبق نرخ‌های ماده ۸۵ ق.م.م مشمول مالیات میشه.
یعنی اگه کارمند هستی، معمولاً کارفرما مالیاتت رو محاسبه و به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌کنه.
2. مالیات بر درآمد مشاغل (مواد ۹۳ تا ۱۰۲ ق.م.م)
طبق ماده ۹۳ ق.م.م ، درآمدی که شخص حقیقی از طریق اشتغال به مشاغل یا حرفه‌های مختلف در ایران به‌دست میاره، بعد از کسر هزینه‌های قابل قبول، مشمول مالیاته.
به‌طور خلاصه یعنی درآمد مغازه‌دار، پزشک، وکیل، برنامه‌نویس، آرایشگر، تولیدکننده محتوا، فروشنده اینترنتی و… همگی زیرمجموعه این بخش هستن.
مؤدیان مشاغل موظفن هر سال اظهارنامه مالیاتی خودشون رو طبق ماده 95 ق.م.م و یا فرم تبصره ماده 100 قانون مالیات های مستقیم تا پایان خرداد ماه سال بعد ارائه بدن.
3. مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی (ماده ۱۰۵ ق.م.م)
بر اساس ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم، جمع درآمد شرکت‌ها و سایر اشخاص حقوقی، پس از کسر هزینه‌های قابل‌قبول و معافیت‌های مقرر، مشمول مالیات به نرخ مقطوع میشه.
به زبان ساده‌تر، سود خالص شرکت (یعنی درآمد منهای هزینه‌های مجاز) مبنای محاسبه‌ی مالیاته.
به همین دلیل، حسابداری دقیق و مستندات هزینه‌ها مطابق مواد 147 و 148 قانون مالیات های مستقیم برای شرکت‌ها اهمیت زیادی داره.
4. مالیات بر درآمد اجاره (مواد ۵۲ تا ۵۷ ق.م.م)
طبق ماده ۵۳ ق.م.م، درآمد ناشی از اجاره‌ی املاک در ایران، بعد از کسر ۲۵٪ به‌عنوان هزینه‌ها و استهلاکات، مشمول مالیاته.
اگه مالک ملکی هستی و اون رو اجاره دادی، باید اجاره نامه‌ات رو در سامانه املاک ثبت و هر سال مالیاتش رو پرداخت کنی — چه مستأجرت شخص حقیقی باشه، چه شرکت.
5. درآمدهای اتفاقی یا مقطعی (مواد ۱۱۹ تا ۱۲۲ ق.م.م)
قانون برای بعضی درآمدهای خاص مثل جوایز، قرعه‌کشی‌ها، انتقال املاک یا ارث هم مالیات تعیین کرده.
مثلاً طبق ماده ۱۱۹ ق.م.م ، درآمدی که شخص به‌صورت اتفاقی به‌دست میاره (مثل جایزه نقدی یا غیرنقدی)، مشمول مالیاته.
یا طبق ماده ۱۷ ق.م.م، اموالی که از راه ارث به فرد می‌رسه باید بر اساس جدول مالیات بر ارث، تسویه بشه.
چه درآمدهایی از مالیات معاف هستند؟
قانون فقط دنبال گرفتن مالیات نیست؛ در بعضی موارد، برای حمایت از فعالیت‌های اقتصادی یا اجتماعی، معافیت مالیاتی تعیین کرده. چند نمونه‌ی مهمش 
- بر اساس ماده ۱۳۲ ق.م.م ، درآمد واحدهای تولیدی و معدنی جدید برای چند سال از مالیات معاف میشه.
- طبق ماده ۸۴ ق.م.م، بخشی از حقوق کارکنان از مالیات معافه.
- طبق ماده 101 ق.م.م، بخشی از سود درآمد مشاغل، از مالیات معاف شده.
- طبق ماده ۱۴۱ ق.م.م ، درآمد صادرات کالا و خدمات تا حد زیادی معافه.
- و درآمد مؤسسات خیریه طبق ماده ۱۳۹ ق.م.م ، در صورتی که صرف امور عام‌المنفعه بشه، مالیات نداره.
اگه درآمدم مشمول مالیاته، باید چکار کنم؟
اولین قدم اینه که اظهارنامه مالیاتی رو در موعد مقرر ارسال کنی.
بر اساس ماده ۱۵۶ ق.م.م، اگر مودی اظهارنامه نده، سازمان امور مالیاتی خودش برآورد می‌کنه و معمولاً مالیات بیشتری تعیین میشه.
پس بهتره پیش‌دستانه عمل کنی تا هم مشمول جرایم مالیاتی نشی، هم از معافیت‌ها استفاده کنی.
جمع بندی
درآمد مشمول مالیات یعنی هر نوع درآمدی که طبق قانون مالیات‌های مستقیم باید بخشی از اون به عنوان مالیات پرداخت بشه.
قانون برای هر نوع درآمد (حقوق، مشاغل، شرکت‌ها، اجاره و درآمدهای اتفاقی) مواد مشخصی داره، و در کنار اون، معافیت‌هایی هم پیش‌بینی کرده تا فشار مالیاتی بی‌دلیل نباشه.
مشاوره مالیاتی با امید حساب
اگه مطمئن نیستی درآمدت مشمول مالیاته یا نه، یا نمی‌دونی کدوم ماده از قانون شامل حالت میشه، تیم مشاوره مالیاتی امید حساب آماده‌ست تا پرونده شما رو بررسی کنه و بهت بگه چطور بدون دردسر، از ظرفیت های قانون مالیات استفاده ببرید و اظهارنامه رو تنظیم کنید و از معافیت‌ها بهره‌مند بشید.
- با امید حساب همراه شو تا مالیات برات شفاف، دقیق و قابل‌کنترل بشه.